Anakart Nedir, Ne işe Yarar?

Mainboard, Motherboard, Baseboard, System Board gibi isimleri olan Anakart nedir, ne işe yarar, nasıl çalışır, Anakartın görevleri ve bileşenleri, Anakart seçiminde nelere dikkat etmeli gibi bir çok sorunun cevabını Anakart yazımızda bulabilirsiniz.

Anakart nedir?

Anakart, en basit tanımıyla bilgisayarın yada akıllı telefonun tüm iç donanımlarının ve dış donanımlarının etkili olduğu asıl devrelerin içerisinde yer aldığı baskılı devre kartıdır.

Anakart ne işe yarar?

Donanımların bir araya toplanması ve bu donanımların birbirleri ile iletişim kurarak koordineli bir şekilde çalışmalarını Anakart (Motherboard) sağlar.

• Güç sağlar ve güç dağıtımı yapar: Anakart, üzerinde bulundurduğu tüm bileşenlerin güç almasında önemli bir rol oynar. Neredeyse bütün görevleri anakart gerçekleştirir. Diğer bileşenlere güç dağıtımını yapmasının yanı sıra onların çalışmasına da katkı sağlar. Kısacası anakart, diğer bileşenlerin bel kemiğidir.
• Bios sayesinde işlemleri yürütür: Bios, ROM bellekte saklanan kalıcı bir yazılımdır. Anakartın çeşitli özelliklerini kullanmamızı sağlayan donanım, sistem ve yazılımlar arasındaki bağlantıyı kurar. Her anakartın üzerinde bir bios vardır. Anakart, bu bios sayesinde bilgisayarı açar ve işlemlerini yürütür.
• Diğer bileşenlerle iletişim kurar: Anakart kısaca sistem bileşenleri arasındaki bağlantıyı ve iletişimi kurar. İşlemci, RAM ve daha birçok bileşeni içeren anakart, bu donanımların hepsini koordine eder. Diğer bir deyişle bir köprü görevi görür.
• Veri akışını sağlar: Anakart, diğer tüm bileşenlerin çalışmasına olanak sağlar. Anakart, sistem bileşenleri arasındaki bağlantıyı kurar böylelikle bir veri merkezi görevi görerek veri akışını sağlar.
• Bilgisayarın performansını belirler: Anakartın bir bilgisayarın performansının, gücünün veya hızının üzerinde büyük bir etkisi vardır. Teknolojinin gelişmesiyle birlikte artık günümüzde bazı anakartlar maksimum performans elde etmek için ikinci bir ekran kartı takmaya olanak sağlıyor.
• Bileşenler arasındaki uyum sayesinde maksimum performans sağlar: Anakart, bilgisayarın çoğu bileşenini bir arada tutar. Bilgisayarın veri işlemlerini düzgün yürütebilmesi için bileşen uygunluğu önemli bir noktadır.

İşlemci, ekran kartı veya RAM alırken anakarta uyup uymamasına dikkat etmeliyiz. Her bir anakartın desteklediği işlemci, RAM ve diğer bileşenler farklılık gösterebilir.

Anakart nedir yazımıza Anakartın görevi ve yapısı ile devam ediyoruz.

Anakart’ın görevi ve Yapısı

Anakartın görevleri kısaca; güç, iletişim ve veri aktarmadır. Anakart, bilgisayar donanımlarını birbirlerine bağlayarak onların işbirliği içinde çalışmasını sağlayan bir donanımdır.

Anakartlar, elektriği geçirmeyen ‘’fiberglas’’ ismi verilen sert plastikten yapılmış ve üzerinde bakır yolların bulunduğu; genellikle koyu yeşil olan kartlardır.

Anakart nedir yazımızda şimdi de Anakartın görevlerine bakalım.

Anakart bileşenleri ve görevleri nelerdir?

Şimdi Anakartın üzerindeki bileşenlere ve görevlerine bakalım.

• Chipset (Yonga Seti)

Chipset ya da bir diğer adıyla Yonga seti, bilgisayarın anakartı üzerindeki temel ve bütünleşik arabirimleri yöneten ve bunlar arasındaki veri akışını sağlayan bir çeşit işlemcidir. Chipsetler bilgisayar içerisinde iletişimi sağlar. Bileşenler üzerindeki iletişim ne kadar hızlı gerçekleşirse bilgisayarın performansı da o derece de artar.

• VeriYolu (Bus)

Kısaca tanıtmak gerekirse, anakart üzerindeki bilgilerin birinden bir diğerine taşınması için kullanılan yollardır. Bilgisayar üzerindeki her parçanın bir kapasitesi olduğu gibi veri yollarının da kapasitesi vardır ve bu kapasite veri yolunun bir seferde ne kadar veri aktarabileceğini belirler. Mesela 16 bit’lik veri yolu bir seferde 16 bit, 32 bitlik veri yolu bir seferde 32 bit veri akışı sağlar.

• ISA (Industry Standard Architecture)

İşlemci ile anakart arasındaki iletişimi sağlayan veri yoludur. 1984 yılında geliştirilmiştir ve ilk üretilen veri yolu tipidir. ISA veri yolu en fazla 16 bit genişliğinde ve 8 Mhz hızında çalışabilmektedir. Günümüzde bu veri yolu artık üretilmemektedir.

• AGP (Advanced Graphics Port)

Hızlı Grafik Portu anlamını taşıyan AGP, yalnızca ekran kartları için kullanılan bir veri yoludur diyebiliriz. AGP’nin ilk versiyonu Intel tarafından ‘AGP specification 1.0′ adı ile 1997′de yayınlanmıştır. 32 bit bant genişliğinde ve 66 MHz saat hızında çalışır. Veri yolu kapasitesi ise 266 mb/sn’dir.

• PCI (Peripheral Component Interconnect)

1993 yılında Intel tarafından geliştirilmiş 32 ve 64 bitlik bir veri yolu tipidir. PCI, günümüz masaüstü bilgisayarlarda kullanılan en yüksek performansa sahip yol tipidir. Ayrıca ISA’dan daha büyük yuvaya sahiptir. LAN, SCSI, USB ve diğer kartları desteklemektedir. Tak-çalıştır destekli bir veri yoludur. Veri yolu kapasitesi 133 mb/sn’dir.

Anakart nasıl çalışır?

Anakartın çalışması için bir elektrik enerjisine ihtiyaç vardır. Bu da kasaların içinde bulunan güç kaynakları(Power Supply) ile karşılanmaktadır.

Anakart üzerindeki parçalar, görevleri itibari ile farklı elektrik değerleri ile çalışırlar. Normalde güç kablosu ile Power Supply(güç kaynağına) 220V gerilim gelmektedir. Bu değer her parçanın çalışması için gerekli değerlere güç kaynağı aracılığıyla düşürülmektedir.

Anakart üzerindeki parçalar

PCI Slotu

Bu slotlar anakart üzerinde beyaz renktedirler. Bu slotlara, ethernet kartı, ses kartı, TV kartı, güvenlik kartı gibi harici donanımlar takılır. PCI 64 bitlik bir veri yoluna sahiptir. 1993 yılında üretilmiştir. Ama uyumluluk problemleri yaşandığından dolayı 32 bit olarak kullanılmaktadır.

Bios Pili

Her bilgisayarda bulunur fakat yeni PC’lerde BIOS, yerini UEFI firmware’ine bırakmıştır. Bilgisayarınızı ilk açtığınızda BIOS açılır.Temel Giriş-Çıkış Sistemi anlamına gelmektedir.

ISA Slotu

Baya bi eski veri yoludur. 8 –16 bit veri yoluna sahiptir. Bant genişliği baya bi düşük olduğu için artık günümüz anakartlarında kullanılmamaktadır.

RAM

Geçici olarak verilerin depolandığı bir hafıza türüdür.Günümüzde en yaygın türü DDR3’tür.Bilgisayar kapatıldığında içerisindeki veriyi siler.Bilgisayar satın almaya kalktığımızda okuduğumuz özelliklerden bir tanesidir. Kingston örnek bir markadır. Boyut olarak 256MB, 512MB, 1GB, 2GB, 4GB gibi seçenekler vardır.

AGP Slotu

Bu slota sadece ekran kartları takılır. Bu veri yolu 533 MHz hıza çıkabilmektedir. Bu veri yolu sadece ekran kartları için tasarlandığından dolayı ekran kartının etkin bir biçimde kullanılmasını sağlar.

İşlemci – CPU Portu

İşlemciye gelen komutları ve bilgileri işleyerek çıktıları ram ve diğer gerekli parçalara aktarır.

PCI-X Slotu

Bu slot server sistemlerinde kullanılmaktadır. PCI-X veri yolu kullanılmasının temel nedeni ise PCI slotlarından çok daha fazka bant genişliği sağlamasıdır.

Klavye ve Mouse Portu

Klavye ve fareyi anakarta bağlayan yuvadır.

Paralel Port

Eskidir.Yeni nesil anakartlarda yoktur.

Seri Port

Eski bir birimdir.Yeni nesil anakartlarda kullanılmamaktadır.

USB Portu

USB girişleri aygıtları anakarta yani pc’ye bağlayan yuvadır.Kasa önünü de sayarsak genellikle 4 taneden fazladır.

Ethernet Portu

Bu yuva bilgisayarın internete bağlanmasını sağlayan lan kablosunun takıldığı yuvadır.

Ekran Kartı 

Ekran kartı, diğer bir adıyla grafik kartları, bilgisayar monitöründeki her türlü yazı, grafik, resim, film gibi şekillerin oluşturulmasında işlemci ile monitör arasında görev yapan adaptörlerdir.

PCI Express (PCI-e) Slotu

Bu veri yolu ise güç tüketimini ve diğer donanım maliyetlerini azaltmayı sağlar. Sistem belleğinin ise daha etkin bir biçimde kullanılmasını sağlar. PCI-e veri yoluna ekran kartı gibi çeşitli donanım kartları takılabilir.

Anakart nedir yazımızda Anakart çeşitleri ve Anakartın yapısına bakalım.

Anakart çeşitleri ve Anakartın Yapısı

XT anakart, AT anakart, ATX anakart, BTX anakart olmak üzere 4 farklı yapıdadır.

Bu farklılık anakart boyutları, soket yapıları, vida yerleri, port sayıları, panel bağlantı uçları gibi birçok yapıda kendini gösterir.

Anakartımıza baktığımızda 2 tane çip bulunur. Bunlardan biri işlemciye yakın olan üzerinde soğutucu bulunan kuzey köprüsü, genelde sağ köşede bulunan aynı kuzey köprüsünün boyutunda (soğutuculu veya soğutucusuz) ki ise güney köprüsüdür.

Anakart alırken nelere dikkat edilmeli?

İşlemci (cpu), bellek (ram), sabit disk (harddisk), kasa (case) ve ekran kartı (graphic card) gibi parçalar anakartımızla uyumlu olmak zorundadır yoksa bilgisayarımız çalışmayabilir.

Bu uyum hem sistem özellikleri bakımından olabilir hem de bu parçalarla anakartın yapısal uygunluğu açısından olabilir. Bu yüzden yeni bir bilgisayar toplarken alacağımız anakart geleceğe dönük bir yapıda olmalıdır, eski model anakartlar yeni çıkan donanımlarla uyumsuzluk gösterebilirler.

Anakart satın alırken bazı ana maddelere dikkat etmeniz gerekiyor.

İşlemci – Anakart Uyumu

Anakart işlemci uyumu gerçekten de en önemli unsur. Öncelikle sisteminize hayat verecek parça olan işlemci, anakart modellerine göre farklılık gösterebilir. Bu noktada kıstasınız kesinlikle öncelikli olarak işlemci olmalıdır. Yani anakarta göre değil, işlemciye göre anakart seçmeniz gerekiyor.

Bu noktada sizin karşınıza iki ana başlık çıkıyor: İşlemci markası ve soket tipi.

Piyasada halihazırda iki farklı işlemci markası PC’lerde faaliyet gösteriyor. AMD ve Intel arasında seçim yapmak tamamen sizin tercih ve seçimlerinize göre şekilleniyor. Bunu yaptıktan sonra soket tipini dikkatli bir şekilde kontrol edin. İşte sizin satın alacağınız modeller bu aralıkta olacaktır. Diğer modeller işlemci uyumuna sahip olmadığı için zaten işinize bile yaramayacaktır.

Kasa -Anakart Uyumu

Anakart alırken dikkat etmeniz gerekenlerden biri de kasanız ile anakart arasındaki uyumdur. Seçim aralığınız da zaten bu ölçütte ilerlemelidir. Öncelikle size uygun işlemci ile PC’nizin kalbini oluşturmalı, ona uygun bir vücut (anakart) seçmeli ve anakartın uyumlu olacağı kasayı belirlemelisiniz.

RAM –  Anakart Uyumu

Anakartlardaki yonga setleri, RAM miktarını ve yapısını da belirler. Günümüzde kullanılan anakartlar marka, model ve yonga seti fark etmeksizin DDR4 yapısındaki bellekleri desteklerken, daha önceki yıllarda geliştirilen anakartlar ise DDR3 formundaki belleklerle kullanılabilir.

Anakart, İşlemci, Bios ve Ram bilgileri nasıl öğrenilir?

Ücretsiz sunulan CPU-Z ile Anakart, İşlemci, Bios ve Ram Bilgilerini görebilirsiniz. CPU-Z yazılımı bilgisayar iç donanımlarından anakart, işlemci, bios ve ram gibi parçaların teknik bilgilerini ve çalışma gerilimlerini kontrol etmemizi sağlamaktadır.

Öncelikle CPU-Z yazılımını buraya tıklayarak bilgisayarınıza indirin ve kurun. (Yazılım tamamen ücretsizdir.) Program kurulumu diğer programlar gibi basit ve sadedir.

CPU-Z’nin kurulum gerektiren ve gerektirmeyen olarak iki farklı modeli bulunuyor. Kurulum gerektirmeyeni indirirseniz, direkt olarak cpuz.exe dosyasını indirmiş oluyorsunuz. Bunu çalıştırmak için çift tıklamanız yeterli. Öteki modelde ise yazılımı sisteminize kurmanız isteniyor. Ayrıca yazılımın 32-bit’lik ve 64-bit’lik sürümleri var.

CPU-Z’i çalıştırdıktan sonra karışımıza, sistemimizde yer alan donanımlar hakkında bilgi veren sayfa çıkıyor.

• İşlemci Özellikleri: Arayüzde ilk bölümde karşınıza CPU olarak görülmektedir. Yani bu bölüme giriş yaparsanız işlemci özelliklerine ulaşabilirsiniz. Burada sırasıyla işlemci marka, model, soket, önbellek vb birçok sistem özelliğine ulaşabilirsiniz.
• ÖnBellek Özellikleri: Caches yani ön bellek sekmesinde işlemcide bulunan ön bellek miktarları ve bu belleklerin özellikleri seviye seviye gösteriliyor.
• Anakart Özellikleri: Mainboard sekmesine geldiğimizde sistemimizde yer alan anakartın bazı temel özellikleri görülüyor.
• Memeroy ve SPD Sekmesi : Memory sekmesinde General kısmında belleğin tipi, kaç kanal kullandığı ve miktarı yer alırken, Timings bölümünde en üstte belleğin frekansı altlarda ise belleğin gecikme süreleri belirtiliyor. SPD sayfasında ise bir önceki sekmeden farklı olarak belleğin üreticisi ve seri numarası da yer alıyor. Alt kısımda ise gecikme süreleri daha detaylı gösteriliyor. En altta ise belleklerin kullandığı voltaj yer alıyor.
• Ekran Kartı Özellikleri: Graphics sekmesinde sistemde yer alan grafik işlemcinin ve ekran kartı hakkında bilgiler yer alıyor.
• Anakart nedir yazımızda son olarak telefonlardaki anakartlardan bahsedeceğiz.

Telefon Anakartları

Farklı birçok teknolojik alette kullanılan Anakartın farklı işlevleri bulunmaktadır.

Telefon Anakartının işlevleri ise şunlardır:

• Telefonda bulunan tüm donanımların çalışma ayarlarını belirler.
• Telefonda bulunan tüm donanımların uyum içinde çalışmasını sağlar.
• Telefonda bulunan anakart telefonun veri merkezidir. Tüm veriler anakartta depolanır. Bu sayede anakart ne kadar güçlü olursa telefonun performansı da o kadar güçlü olur.

Telefon anakart arızası nasıl anlaşılır?

Telefon ekranından hiçbir şekilde “ışık” alamamak anakart arızasının göstergelerinden biridir. Ancak bu aynı zamanda ekran arızasına da işaret olabilir.

Anakart arızasında telefon tamamen çalışmayı durdurur. O nedenle cihazınızı bilgisayara bağladığınızda tanımlanıp tanımlamadığına dikkat edin. Cihazınız tanımlanıyorsa aslında çalışıyor ve anakart arızası bulunmuyor demektir.

Anakart arızası genellikle su hasarı sonucunda yaşanır. Özellikle tuzlu suya düşürülen telefonlarda tuz iyon yüklü olduğundan anakartta kısa devre oluşmasına neden olur. Telefonda anakart arızası ancak yeni bir anakart takılarak düzeltilebilir.

Telefon anakartı neden yanar?

• Anakartın yanma nedenlerinden iki sıvı teması olarak karşımıza çıkar. Sıvı teması ile telefon açılmaz ve anakartın yanında diğer donanımlar da zarar görmüş olabilir.
• Telefonun düşmesi ya da herhangi bir şekilde darbe alması da anakartın yanmasına neden olabilir. Özellikle belirli bir yüksekten düşen telefonlarda anakart arızası ya da yanması sıkça görülen durumlardan biridir.
• Her telefon kendi içerisinde bir yazılıma sahiptir ve bazen yazılımı çökmesi nedeniyle anakartın yandığı da görülür.
• Yüksek akım ya da yüksek voltaj altında kalan anakartlar da yanmayada arıza gibi durumlarla karşılaşabilir. Bu durum çoğu zaman şarj cihazlarının bozulması ya da yan sanayi şarj cihazlarının kullanılması ile ortaya çıkar.

Anakart nedir, ne işe yarar  yazımızda son olarak Anakartlar hakkında en çok sorulan soruların cevaplarını verelim.

Anakartlar hakkında sık sorulan sorular