Paratoner Nedir, Ne İşe Yarar?

Paratoner nedir, Paratoner (yıldırımsavar), bir yapıyı veya yükseltiyi olası yıldırım hasarlarından koruma amaçlı tasarlanan, metal (bakır), iletken sivri uçlu uzun çubuklara verilen isim olup Fransızca kökenlidir.  

Paratoner nedir?

Paratoner, yüksek binalarda, elektrik iletim tesislerinde, iletişim tesislerinde ve demiryolu hatlarında zorunlu olarak kullanılan bir donanımdır.

Paratonerin diğer bir adı da yıldırımsavar‘dır.

Paratonerin mucidi 1706 – 1790 yılları arasında yaşamış olan Benjamin Franklin‘dir. İlk paratoner 1753 yılında ortaya çıkmıştır ve ilk olarak Amerika Birleşik Devletlerinin New York eyaletinde kullanılmıştır. Paratonerlerin en eski versiyonları Benjamin Çubuğu ismiyle bilinir.

Resim kaynağı: https://www.history.com/this-day-in-history/franklin-flies-kite-during-thunderstorm

Halk arasında kullanılan Paratoner gibiyim terimi daha çok tüm dertleri, tasaları üzerine çeken için kullanılır.

Paratoner ne işe yarar?

Paratoner, yıldırımlarda biriken elektrik yükünü toprağa aktarmak için kullanılır.

Yıldırım, bulut ile yer arasında oluşan, en tehlikeli şimşek türüdür.

Bulut ve yer arasındaki elektrik potansiyeli farkı 10 ila 100 milyon volttur ve yıldırımın dönüş darbesinin akımı yaklaşık 30.000 ampere, sıcaklığı 30.000 °C’ye ulaşır. Yıldırımın oluşması çok hızlı bir şekilde gerçekleşir. Öncül darbe buluttan yere yaklaşık 30 milisaniyede ulaşır ve yerden bulutun merkezine yaklaşık 100 milisaniyede döner. (Kaynak: Wikipedia)

Paratoner çubuklarının uçları sivridir. Bunun nedeni yıldırımlar düşeceği bölgede bulunan en yüksek ve sivri uca yönelirler. Paratonerlerin en yüksekteki sivri ucu yıldırımı yakalar, iletken tel vasıtasıyla yıldırımı toprağa doğru yönlendirir ve metal levha vasıtasıyla toprağa dağıtır.

Üzerinde paratoner olan bir binaya yıldırım düştüğünde bina içerisinde bulunan elektrikli eşyaların zarar görmesi muhtemeldir. Bunun yanında ölümcül tehlikeler savuşturulmuş olur.

Paratonerlerin koruma alanı yıldırım risk hesabına göre belirlenir. Risk hesabında binanın yapısı ve coğrafi durumu da oldukça etkilidir. Aktif paratonerlerin koruma yarıçapı genellikle 79 ila 107 metre arasıdır.

Paratoner kullanımı, yüksek binalarda, elektrik iletim tesislerinde, iletişim tesislerinde ve demiryolu hatlarında zorunludur.

Paratoner türleri

Temel olarak 4 tür Paratonerden söze edilebilir. Bunlar:

• Faraday Kafesi
• Franklin Çubuğu
• Radyoaktif Paratoner
• Aktif Paratonerler

Faraday Kafesi, Kafes biçimde yakalama uçları, çatı iletkenleri, iniş iletkenleri, topraklama bileşenleri ile oluşturulan korunma sistemidir.

Franklin çubuğu, Paratoner kullanımında binaların üstlerine yerleştirilen sivri çubukları vardır. Bu çubuğun önceden kullanılan ismi ise Franklin çubuğudur. Bu çubuk bilinen en eski yıldırımdan korunma yöntemidir.

Radyoaktif Paratoner, Radyoaktif maddeler alfa, beta, gama gibi ışımalar gerçekleştirir. Radyoaktif paratoner bu özelliği kullanarak, bünyesinde bulundurduğu radyoaktif maddeden yayılan ışımalarla iyonize bir yol oluşturma ve yıldırımın geri dönüş strokuna davetkâr bir ön atlama yapma prensibine göre yıldırımdan korumayı hedeflemiştir.

Aktif Paratoner ise, Türkiye’de en çok kullanılan yıldırımdan korunma metodudur. Aktif paratonerler belirli bir çapta etki alanı oluşturarak yıldırım düşmesinden kaynaklanacak zararların önlenmesini amaçlamaktadır.

Paratoner fiyatları, kullanılan alana ve kullanılacak paratonerle birlikte ek malzemelerin kalitesine göre son derece değişkenlik göstermektedir.

Paratoner nedir yazımız hakkında ne düşündüğünüzü gerçekten çok merak ediyoruz ve aşağıda yer alan yorum alanında paylaşmanızı bekliyoruz. Paratoner nedir hakkındaki yorumlarınıza anında dönüş yaparak fikirlerinize cevap vermeyi bekliyor olacağız.

Yazıdaki kapak resmi kaynağı: https://www.fi.edu/benjamin-franklin/kite-key-experiment

Patent nedir yazımızda, günlük hayatta bir çok yerde karşımıza çıkan Patent ve Faydalı Model kavramları hakkında detaylı bilgiler sunacağız.

Paratoner hakkında sık sorulan sorular