Topraklama Nedir, Nasıl Yapılır?

Topraklama nedir, nasıl yapılır yazımızda, elektrik ile çalışan tüm cihazların kullanımında hayati bir öneme sahip olan topraklama işlemi hakkında detaylı bilgiler veriyoruz.

Topraklama işlemi, elektrik ile çalışan tüm cihazların kullanımında hayati bir öneme sahiptir. Cihazları kullanırken yaşanabilecek elektrik kaçaklarından doğrudan akıma maruz kalmamak için ev yada işyerinizin elektrik sistemlerinde mutlaka topraklama yaptırmalısınız.

Topraklama nedir?

Elektrik ile çalışan cihazlarda olası bir elektrik kaçağı tehlikesine karşı alınan hayati bir önlem olan topraklama, kaçak elektriğin bir iletkenle toprağa verilmesini sağlayan basit bir sistemdir.

Kısaca topraklama, kaçak elektriğin bir iletkenle toprağa verilmesini sağlayan basit bir sistemdir.

Binalarda topraklama, insan hayatı için büyük bir önem taşıdığından dolayı Kanuni olarak uygulanması zorunludur.

21.08.2001 tarih ve 24500 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan ELEKTRİK TESİSLERİNDE TOPRAKLAMALAR YÖNETMELİĞİ‘ne buradan ulaşabilirsiniz.

Topraklamanın amacı nedir?

Ana trafodan bir binaya 2 çeşit elektrik kablosu girer; nötr ve faz. Yani eve elektrik bu iki hat üzerinden çekilir.  Bu iki kablo elektik akımının olması ve cihazların çalışabilmesi için gereklidir.

Prizlerde iki delik görürüz. Prizlerde bulunan iki delik bu hatların bağlantı noktalarıdır. Bunların güvenliğini sağlamak için ise bir üçüncü kablo olan topraklama kablosuna ihtiyaç duyulmaktadır..

İki deliğin üstünde ve altında bulunan metal çıkıntılar ise elektrik yükünün artması durumunda fazla yükü çekerek toprağa yönlendiren üçüncü bir hattın yani topraklama sisteminin bağlantılarıdır.

Evde bağlanan nötr ve faz hatları üzerinden gelen elektrik, pek çok farklı nedene bağlı olarak standart 220V seviyesinin üzerine çıkabilir. Bu seviyenin üzerinde enerji alan bir elektronik cihaz bozulurken, fazla akımı üzerinde taşıyan prize ya da ona bağlı fişe dokunan insan da çarpılacaktır.

Topraklama ile, elektrik ile çalışan cihazlarda oluşabilecek fazla elektrik yükü, direnci çok daha az olan toprağa verilecek ve cihaza dokunan kişilerin hayati tehlikesi ortadan kalkmış olacaktır.

Topraklama çeşitleri

• Temel topraklama, kuvvetli elektrik akımının geçtiği büyük sanayi tesislerinde kullanılan topraklama çeşididir. Dengeleme amacıyla kullanılır. 
• Koruma topraklaması, direkt olarak elektrik akımının geçmediği ancak olası bir kaçak durumunda insanları ve diğer canlıları çarpma olasılığı olan metal yüzeylerde yapılan topraklama çeşididir. 
• Fonksiyon topraklaması, tek bir amaca yönelik özel olarak uygulanan topraklama çeşididir. Yıldırım çarpması durumunda oluşan elektriğin olumsuz etkilerini önlemek için ya da elektrikli ray sistemlerinde bulunan kuvvetli elektriğin olası zararlarından korunmak için yapılan topraklama sistemi, fonksiyon topraklaması olarak adlandırılır.
• İşletme topraklaması, büyük işletmelerde elektrik enerjisinin normal değerin üzerine çıkmaması için detaylı olarak uygulanan topraklama çeşididir. Alçak, orta ve yüksek gerilim şebekelerinde bulunan akımın toprak ile arasındaki ilişkiyi devamlı düzenlemek için kullanılır. Direnç üzerinden ya da direkt bağlantıları üzerinden uygulanabilir.

Topraklama nedir yazımızda şimdi topraklamanın yararlarından bahsedelim.

Topraklamanın faydaları nelerdir?

Toprağın iç direnci çok düşük ve iletim özelliği çok yüksektir. Topraklamalı sistemlerde kaçak oluşması durumunda cihaza dokunan bir kişi elektrik yüküne kapılmayacak ve elektrik yükü topraklama hattı üzerinden toprağa akacaktır.

Topraklama yapılmamışsa tüm hata yükü insan üzerinde akar ve hayati bir tehlike oluşur. Ölümle sonuçlanabilecek sonuçları olabilir.

Kısaca topraklama;

• Canlıların can güvenliğini sağlamak
• Cihazlarda meydana gelebilecek zararları önlemek

için yapılmaktadır.

Evde topraklama olup olmadığı nasıl anlaşılır?

Bir binanın tesisatında 2 adet elektrik kablosu mevcuttur; bu kablolar Faz ve nötr kablolarıdır. Bu ikisi elektrikli aletlerin çalışması açısından olmazsa olmazdır.

Ancak topraklama kablosunun yer almakta olduğu prizlere bakıldığında bu iki deliğin yanı sıra bir de dış kısımlarında metal yerlerin olduğunu göreceksinizdir. İşte bu metal bölümler topraklama olduğunun göstergesidir.

Evlerde yer almakta olan bütün prizlerin topraklamalı priz olduğundan emin olunmalıdır.

Topraklama kablosunun rengi sarı-yeşildir. Topraklama klemensleri de aynı şekilde sarı-yeşil renkte karşımıza çıkmaktadırlar.

Topraklama olmazsa ne olur?

Topraklama olmazsa, kullanılan cihazda elektrik kaçağı varsa, dokunduğumuzda elektrik akımı direk olarak bizim vücudumuza iletilir. Topraklaması doğru yapılmış elektrik sistemlerinde bu akım bizim üzerimizden değil, direnci daha az olan toprak hattı üzerinden geçer ve çarpılma ve akabindeki ölüm tehlikesi ortadan kalkmış olur.

Topraklama yıldırımdan korur mu?

Tesislerde olası yıldırım oluşumlarının zararlarından korunmak için iki tür korumaya ihtiyaç vardır, birincisi yıldırımın ilk etkilerinden korunmak için dış yıldırımlıklar ve ikincisi tesise veya yakınlarına düşen yıldırımların elektrik hatlarında oluşturacağı etkilerden korunmak için iç yıldırımlıklar.

Yıldırım düşmesi durumunda, işletme gereği gerilim altında bulunan iletkenlere atlamaları geniş ölçüde önlemek ve yıldırım akımını toprağa iletmek için işletme akım devresine ilişkin olmayan iletken bölümlerin topraklanmasıdır.

Sembolü A olarak gösterilen ve hayatta karşımıza sıklıkla çıkan elektrik akım şiddet birimi olan Amper hakkında çok sorulan soruların cevaplarını buradaki yazımızda bulabilirsiniz.

Topraklama nedir yazımızda son olarak topraklama işleminin nasıl yapılacağına değinelim.

Topraklama nasıl yapılır?

Topraklama, bir iletken yardımı ile ana elektrik tesisatının veya elektrikli aletin toprağa bağlanması şeklinde yapılır.

Topraklama sistemi basit prensiplerle çalışıyor gibi görünse bile aslında son derece detaylı ve karmaşık bir sistemdir.

Topraklama sistemleri için faz kesiti 16mm2 ye kadar hatlarda toprak kesiti faz kesiti ile aynı olmak zorundadır. Faz kesiti 16 ile 35mm2 arasında ise (35mm2 dahil) toprak kesiti 16mm2 olmalıdır. Faz kesiti 35mm2 den büyükse toprak kesiti faz kesitin yarısı olmak zorundadır.

Bu nedenle uygulama, işin gerçek ustalarından oluşan bir ekip tarafından gerçekleştirilmelidir. Genel olarak topraklama sistemini şu yöntemlerle kurulur;

• Birkaç iletken elektrot çubuk ile kurulur.
• Kaz ayağı şeklinde, üç kanal şeklinde kazılarak kurulur.
• İletken elektrot levha ile kurulur.
• İletken şerit elektrot ile kurulur.
• İletken elektrot metal borular ile kurulur.
• PVC kaplı yer altı boruları ile kurulur.
• Bina kaplaması şeklinde kurulur.

Topraklama nedir yazımız burada sona erdi.